شاهنامه از آغاز تا پایان، کلمه توحید است

به گزارش فارس، غلامحسین ابراهیمی دینانی،‌ چهره ماندگار فلسفه ایران در ویژه‌برنامه ماه مبارک رمضان در برنامه معرفت شبکه چهارم سیما، گفت:‌ شاعر بزرگ حماسه‌سرای کشور ما فردوسی حکیم است. وی خرد، حکمت، شجاعت و غیرت یک قوم را به صورت اسطوره و قصه چه بسا برخی واقعی و برخی اسطوره‌ای به زبان نظم سروده و نامش را شاهنامه گذاشته است.

وی افزود: محققین بزرگ و اهل ادب و کسانی که درباره مسائل حماسی مطالعه کردند برخی فردوسی را هم ردیف هومر شمردند و برخی می‌گویند حماسه او از هومر بالاتر است و نظر بنده نیز همین است نه بخاطر تعصبی که دارم بلکه واقعیت را اینطور می‌بینم.

عضو مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه با تأکید بر اینکه حماسه فردوسی ضمن اینکه حکمت و شجاعت و زنده بودن و غیرت یک ملت را نشان می‌دهد سراسر توحید است، یادآور شد: شاهنامه از آغاز با کلمه توحید آغاز می‌شود و در تمام آن خرد و عقلانیت نمایان است فقط اسطوره و حماسه نیست از همه اینها صحبت می‌کند اما بعد به باطن مباحث می‌رود.

دینانی با بیان اینکه جنگ‌هایی که در حماسه فردوسی اتفاق می‌افتد جنگ ظاهری نیست هرچند جنگ شمشیر و سپر و کلاه خود و ظاهر هست، توضیح داد: اما تکه‌هایی در شاهنامه است که این جنگ در ظاهر را نماد جنگ درونی و عرفان انسان می‌داند. هفت خان رستم هفت مرحله نفس است مراتبی که عرفا برای نفس برشمردند در اینجا آمده است، هومر و سوفوکل در این وادی‌ها نمی‌آید.

وی در ادامه افزود: تمام جنگ‌های عالم یک صحنه و میدان جنگ دارد البته امروز جنگ اتمی و سایبری هم داریم که میدان خاصی ندارد و کره زمین میدان جنگ است اما در گذشته که صحنه جنگ داشتیم با این حال خاستگاه جنگ اندیشه‌ها بوده است، چرا که اگر افراد با عقلانیت جلو می‌آمدند دیگر جنگی رخ نمی‌داد. انعطاف‌پذیری در جنگ نیست و همه افراد سرد و جامد با هم صحبت می‌کنند، بنابراین گفت‌وگو اگر هم باشد باز به جایی نمی‌رسد. بنابراین بنده خواستگاه جنگ را اندیشه می‌دانم و بعد یک صحنه جنگ ایجاد می‌شود.

وی با اشاره به اینکه جنگ‌های امروز دیگر مثل گذشته نیست جنگ سوم، جنگ نابودی بشر است، افزود: بنابراین صحنه جنگ و صلح هر دو اندیشه است. پس ما باید به عالم اندیشه برویم فردوسی همین کار را انجام داده است و از ابتدا تا انتهای کتاب‌اش مسئله اندیشه است. اندیشه به ذات پویا است ما اندیشه راکد نداریم، تفکر و عقل هر دو پویا است اگر جایی تفکر عقلانی متوقف ماند دیگر این اندیشه و تفکر نیست چرا که ما تفکر ساکن نداریم!

چهره ماندگار فلسفه ایران توضیح داد: به این علت که فکر پویا است، انسان همیشه در آغاز قرار دارد. اما انسان باید به کهنه هم توجه کند یعنی واقعیت تاریخی را هم بداند اما نه اینکه در آن مقطع باقی بماند. فردوسی دقیقا همین کار را کرده است فردوسی دارای اندیشه نو و تازه است اما به کهنه و تاریخ، فرهنگ ایران باستان توجه دارد این توجه مستبدانه نیست!

وی همچنین یادآور شد: فردوسی یک جنگ داخلی بین جمود عقل و جمود بیرونی انسان را در قالب شاهنامه بیان می‌کند.